Rak jelita grubego uważany jest za jeden z bardziej podstępnych nowotworów, ponieważ rozwija się bardzo często zupełnie bezobjawowo. Zanim rak jelita ostro zaatakuje może upłynąć nawet dziesięć lat. Dlatego tak ważne jest, by wykonywać badania kontrolne, pozwalają one bowiem wykryć nowotwór we wczesnym stadium, gdy są bardzo duże szanse na jego wyleczenie. Program badań przesiewowych raka jelita grubego ma na celu zmniejszenie ryzyka śmierci. Badanie wykrywa polipy u ponad 25 proc. badanych, a ich usunięcie znacznie ogranicza ryzyko choroby. Bezobjawowy rak wykrywany jest u 1 na 125 badanych.

Kolonoskopię w ramach programu  można wykonać, jeśli jesteś w grupie:

§   osób w wieku 50 – 65 lat, niezależnie od wywiadu rodzinnego, 

§   osób w wieku 40 – 49 lat, które mają krewnego pierwszego stopnia, u którego rozpoznano raka jelita grubego, 

§   osób w wieku 25 – 49 lat z rodziny z zespołem Lyncha; w tej grupie osób konieczne jest potwierdzenie rozpoznania przynależności do rodziny z zespołem Lyncha z poradni genetycznej na podstawie spełnienia tzw. kryteriów amsterdamskich i ewentualnego badania genetycznego; członkowie takiej rodziny powinny mieć powtarzane kolonoskopie nadzorcze co 2-3 lata, chyba, że badanie genetyczne wskaże, że u danej osoby nie ma mutacji genetycznych i że dana osoba może być zwolniona z wykonywania kontrolnych (nadzorczych) kolonoskopii,

§   osób w wieku 20-49 lat z rodziny z zespołem polipowatości rodzinnej gruczolakowatej (FAP); tej grupie osób konieczne jest potwierdzenie rozpoznania przynależności do rodziny z FAP z poradni genetycznej.

Wystarczy zrobić kolonoskopię raz w życiu. Dalsze postępowanie zależy od tego, czy badanie wykryje jakieś zmiany.

Decydując się na badanie, należy się do niego odpowiednio przygotować. Najlepiej, jeśli na 3 dni przed badaniem przejdzie się na dietę płynną. Można pić kawę, herbatę, wodę czy soki, a także jeść zupy – jednak bez warzyw i dodatków.

W dniu poprzedzającym badanie można zjeść jedynie śniadanie, bez napojów gazowanych i mleka. Po południu (ok. godz. 14.00) powinno się zacząć przyjmować specjalny preparat do  oczyszczenia okrężnicy.  Reakcją organizmu będą liczne wypróżnienia. Od tego momentu nie można jeść, aż do badania.

Kolonoskopia to badanie, które umożliwia obejrzenie wnętrza jelita grubego przy użyciu giętkiego przyrządu wyposażonego w kamerę i źródło światła (kolonoskop). Jest to badanie bezpieczne, które w szczególnych przypadkach może się odbyć w znieczuleniu – wymagane są wtedy aktualne badania krwi.